خوانش و معرفی نمایشنامه دایی وانیا

نمایشنامه دایی وانیا اثر آنتوان چخوف اگرچه در یک فضای بومی روایتگر خانواده ای از زمینداران در برهه ای از تاریخ روسیه است اما در حوزه روابط میان فردی یکی از آثار بسیار عمیق با گفت و گوهای درخشان و ماندگار است. این نمایشنامه همان گونه که از عنوان آن مشخص است بیانگر زندگی فردی به نام وانیا است که تمام سالیان عمرش را در کنار مادر و خواهرزاده یتیمش در باغی موروثی به سر برده و خود را و نزدیکان را وقف زندگی داماد دانشمند و مشهورشان کرده است و هیچ وقت متوجه این قربانی بودن و تلف کردن زندگی خود نبوده و این استثمار را افتخاری برای خود و اطرافیان نزدیک می دانسته تا اینکه بر اثر گذر زمان و بازگشت داماد به همراه زن افسونگرش به باغ مذکور به مرور بر اثر عشق وانیا به زن تنفر و حسادت او به دانشمند عیان می شود و او را مردی فانی و گمنام می یابد زن داماد پیر خانواده در کانون نمایشنامه نه تنها وانیا بلکه زندگی دیگران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و پزشک بومی را نیز شیفته خود می کند و آنها را به رخوت و سکون سوق می دهد تا جایی که دیگران با ترک همه امور روزانه فقط به او توجه می کنند
در لایه دیگر، نمایشنامه روایت احساسات عاشقانه نافرجام زنان و مردان تنهایی است که ناخواسته درگیر عشق افرادی می شوند که دستیابی به آنها به دلیل ممنوعه بودن (عشق به زن متاهل) غیرممکن است و یا اینکه حس و عشقی یک طرفه است که همین امر منجر می شود که افراد دچار آشفتگی و بی معنایی شوند و با قطع امید از دنیا و تنها التیام آن یعنی عشق به آرامش پس از مرگ امید ببندند.
در نگاه کلان شاهد نقد طبقه حاکم در قالب دانشمند لوسی هستیم که نه تنها افراد جامعه را در حوزه کار به بیگاری گرفته و دسترنج آنها را می خورد بلکه به دلیل جایگاه علمی و بالا تنها زنان ممکن را نیز به خود جلب کرده و غیر مستقیم طبقه فروتر از خود را از فرصت ها و زندگی های عاشقانه محروم کرده است به گونه ای که وانیا با حسرت امکان ازدواج خود در سال‌های قبل را با زن جوان داماد پیر به یاد می آورد در کل نمایشنامه نقد طبقه والا دست جامعه است که دیگران را فریب داده و زندگی آنها را غیر مستقیم به نابودی کشانده است

جبار نصیری